Dzieci bardzo lubią eksperymentować. Przeprowadzają doświadczenia z rozmaitymi przedmiotami, sprawdzając, czy będą one pływały, czy zatoną. Znajdziecie tu Państwo zebrane ciekawe doświadczenia przyrodnicze, które pomogą dzieciom zrozumieć przyczyny danych zjawisk.

 

Propozycje ciekawych badań przyrodniczych

 

DOŚWIADCZENIA Z WODĄ

 

PAROWANIE

 

Parowanie to przemiana cieczy w parę. Gwałtowne parowanie następuje podczas wrzenia cieczy, lecz oczywiście taka temperatura nie jest potrzebna. Po podgrzaniu cieczy jej cząsteczki zaczynają drgać coraz szybciej. Niektóre z nich, znajdujące się blisko powierzchni, mogą uzyskać energię wystarczającą do oderwania się. Może to nastąpić w każdej temperaturze, choć im jest wyższa, tym szybsze tempo parowania.

 

Dzieci powinny zrozumieć, że to, iż ilość wody się zmniejsza, nie oznacza jej zniknięcia. Po prostu zmienia ona stan skupienia. Dzieje się tak, ponieważ bardziej rozgrzane cząsteczki unoszą się w górę, a zimniejsze pozostają. Ważnym czynnikiem w procesie parowania jest wiatr.

 

 

Osuszanie kałuży

 

Co jest potrzebne.

·         kałuża na placu zabaw, kawałek kredy, słoneczny dzień

1.Obrysuj kredą brzegi kałuży na chodniku, bądź innej twardej nawierzchni na placu zabaw. Obok linii zapisz dokładną godzinę.

 

 

Suszenie na wietrze

 

Co jest potrzebne.

 

·         kilka kawałków płótna, klamerki do bielizny

1.Zamocz wszystkie szmatki w wodzie. Nie wyżymaj. 

2.Przypnij szmatki klamerkami do ogrodzenie, albo drzewa w różnych miejscach na placu zabaw (w cieniu, na słońcu, w cieniu – gdzie wieje wiatr, w słońcu – gdzie wieje wiatr). Niektóre możesz powiesić w domu.

Która szmatka schła najdłużej?

Która najkrócej?

 

Słone morze

 

Jest to kolejne doświadczenie dotyczące parowania. Tym razem nacisk położony został na odkrycie jakie ciała stałe pozostają po wyparowaniu wody. Przydatne byłoby tu dla dzieci wcześniejsze doświadczenia z rozpuszczeniem ciał stałych w wodzie. Dzieci będą wówczas wiedziały, że niektóre ciała stałe rozpuszczają się całkowicie, także nie widać żadnej ich cząstki i nie łatwo je odzyskać w pierwotnym kształcie. Inne substancje jednak nie rozpuszczają się w całości, lecz ich drobiny pozostają zawieszone w wodzie. Te drobiny łatwo odzyskać dzięki filtrowaniu. Sól jest związkiem chemicznym, który ulega rozpuszczeniu w wodzie. Filtrowanie nie ma żadnego wpływu na roztwór. Gdy jednak woda wyparuje, sól pozostanie w postaci drobnych kryształków o kształcie sześcianu.

 

 

Uzyskiwanie soli ze słonej wody

 

Co jest potrzebne.

 

·         sól i pojemnik z wodą, kilka talerzyków, czysty woreczek foliowy

1.Wsyp sól do pojemnika z wodą i mieszaj tak długo, aż sól zupełnie zniknie.

2.Wylej ostrożnie słoną wodę na talerzyki i ustaw je w dobrze nasłonecznionym miejscu na parapecie.

3.Kiedy będą suche, przyjrzyj się temu, co na nich zostało.

Są to kryształki soli.

Powtórz to doświadczenie używając różnych ilości soli. Spróbuj użyć innych surowców, np.: cukru lub soli kąpielowej 

Powtórz doświadczenie, lecz tym razem dokładnie osłoń talerzyk przezroczystym woreczkiem foliowym. Co dostrzegasz wewnątrz woreczka, kiedy woda na talerzyku wysycha?

Przy tym doświadczeniu możesz dzieciom wyjaśnić jak wygląda obieg wody w przyrodzie.

 

 

Czarodziejskie właściwości wody

 

Doświadczenie 1

 

1.Wessij wodę do słomki i zatkaj palcem jej górny otwór. Woda zostanie w słomce. Podnieś palec do góry i pozwól paru kroplom spaść na czystą, plastikową powierzchnię.

 

2.Obserwuj kształty kropli wody. Teraz umocz koniec zapałki w płynie do naczyń i dotknij nim wszystkie krople wody.

 

Napięcie powierzchniowe wody sprawia, że krople są wypukłe. Kiedy zmieszasz wodę z płynem do naczyń, uelastycznia on powierzchnię wody i krople rozszerzają się.

 

 

Doświadczenie 2

 

Co jest potrzebne.

 

·         woda, szkło, kubek, igła, papierowe serwetki, słomka do picia napojów, zużyte zapałki, płyn do mycia naczyń, kawałek cienkiego drutu.

1.Szklaną miseczkę napełnij wodą. Połóż igłę na bibułkowej serwetce, a serwetkę delikatnie na wodzie. Po pewnym czasie serwetka utonie, igła natomiast zostanie na powierzchni. Jeżeli przyjrzysz się powierzchni wody przez lupę, zauważysz, że ugięła się ona wokół igły. Woda wygląda tak, jakby miała „skórę”, na której spoczywa igła. 

 

 

Dmuchanie baniek

 

Dmuchając bańki można dojść do wniosku, że woda naprawdę ma skórę i że jest ona elastyczna. 

1.Zmieszaj w kubku z wodą płyn do mycia naczyń. Płyn zwiększy powierzchnię wody i bańki będą lepsze. 

2.Z kawałka cienkiego drutu wykonaj pętelkę i zanurz ją w roztworze do robienia baniek. Zobaczysz, że pętelkę pokrywa cienka powłoczka płynu. Możesz dmuchać bańki. 

3.Dmuchaj spokojnie, potem coraz silniej, aż powłoczka płynu się wydmie. Wielkość baniek zależy od zawartości płynu do mycia naczyń w wodzie. Im go więcej tym większe bańki.

 

 

UNOSZENIE SIĘ NA WODZIE

Dzieci mogą eksperymentować z rozmaitymi przedmiotami, sprawdzając, czy będą one pływały, czy zatoną; lecz w swoich wnioskach poprzestaną najprawdopodobniej na rozróżnianiu dwóch rodzajów przedmiotów – unoszących się na powierzchni i spadających na dno. Znacznie trudniej jest zrozumieć, jak to się dzieje, że rzeczy unoszą się na wodzie i nie należy oczekiwać, by młodsze dzieci zrozumiały, na czym to polega. Kiedy umieszczamy na wodzie jakiś przedmiot, siła grawitacji ściągnie go na dół. Istnieje jednak przeciwstawne jej wypychanie, czyli siła wyporu, która może sprawić, że przedmiot uniesie się na wodzie. Dzieci mogą wyczuć tę siłę, gdy spróbują wepchnąć pod wodę kawałek drewna lub plastiku. Bryłka plasteliny wrzucona do wody zatonie. Gdy jednak zostanie uformowana w „łódkę” o kształcie spodka, będzie pływała. W słonej wodzie, która jest gęściejsza od słodkiej, wypór hydrostatyczny będzie silniejszy. Słomki do napojów mogą służyć jako gęstościomierz. W sodzie słonej wypłyną wyżej, a w bardzo słonej – jeszcze wyżej. 

 

Unoszenie na wodzie

 

Co jest potrzebne

·         słomka, plastelina, dwa plastikowe zbiorniki: jeden ze słodką, jeden ze słoną wodą

1.Przymocuj małą kulkę plasteliny do jednego końca słomki.

2.Włóż słomkę do pojemnika ze słodką wodą tak aby pływała pionowo.

3.Zaznacz punkcikiem na słomce poziom wody.

4.Zrób to samo w zbiorniku ze słoną wodą.

Jak daleko od siebie są punkciki na słomce?

Jaka część słomki znalazła się pod powierzchnią wody słodkiej, a jaka słonej?

Napełnij zbiornik jeszcze bardziej słoną wodą i powtórz doświadczenie.

 

Czy jest jakaś różnica, gdy dodasz więcej soli?

 

 

Literatura:

John Williams – „Modele, projekty, eksperymenty” Nasza Księgarnia, W – wa 1996

„Ilustrowana encyklopedia szkolna”