LISTA TEMATÓW

ZAGADNIENIA

1.

Dylemat Eutyfrona.

• Czym jest etyka? Czym jest filozofia? Czym różni się od innych dziedzin humanistyki, a czym od nauk przyrodniczych? Jakie są działy filozofii?
• Czy możemy uciec od namysłu nad tym, co słuszne?
• Czym kierujemy się w świeckim namyśle nad tym, co jest dobre, a co złe?
• Jakie jest pochodzenie wartości: czy coś jest dobre, ponieważ sądzimy, że jest dobre?

2.

Dylemat wagonika: czym się kierujemy decydując, co jest słuszne? (cz. 1. i 2.)

• Poznajemy dwa główne stanowiska w etyce normatywnej: utylitaryzm i stanowisko deontologiczne.
• Skąd się biorą zmiany w osądach etycznych pomimo braku istotnych różnic w sytuacjach będących przedmiotem oceny?
• Czy możemy w pełni ufać naszemu osądowi moralnemu?
• Czy możliwe jest rozstrzygnięcie sporu o to, jak należy postąpić w przedstawionych sytuacjach?
• Jaką postawę powinniśmy przyjąć wobec naszych spontanicznych ocen/intuicji moralnych dowiedziawszy się, jakie jest ich źródło, pochodzenie?

3.

Czy nasze emocje moralne są zawsze dobrym kompasem w dziedzinie wartości?
Psychologia moralności cz. 1., 2. i 3.

• Etyka opisowa a etyka normatywna.
• Poznajemy teorię Jonathana Haidta. Czy istnieje jedna moralność czy wiele równorzędnych sposobów myślenia moralnego?
• Jak ludzie dokonują ocen moralnych? Czy jest to proces emocjonalny czy intelektualny, racjonalny?
• Jaka jest rola rozumowania, intelektu w procesie oceny moralnej?
• Czy możemy ufać naszym intuicjom moralnym? Czy są one ,,lepsze” od innych? Jak to rozstrzygnąć?
• Jak powinniśmy traktować osoby, które wyznają inne wartości niż my?
• Jaką postawę wobec naszych własnych przekonań moralnych powinniśmy starać się wypracowywać?

4.

Jakie zasady powinny panować w sprawiedliwym królestwie?

• Czy rządzenie krajem to łatwe zadanie?
• Czy król (władca) może ustanawiać jakiekolwiek prawa, które zechce?
• Jaki to jest dobry władca? Jakie prawa są dobre?
• W jakich typach okoliczności oceniamy, że coś jest sprawiedliwe bądź niesprawiedliwe?
• Czy ludzie zawsze będą zgadzać się co do tego, czy coś jest sprawiedliwe? Jak staramy się argumentować nasze stanowiska?

5.

Dylemat więźnia: czy ludzie są z natury dobrzy?

• Kim jest ,,dobry człowiek”?
• Czym jest altruizm?
• Ewolucyjna geneza altruizmu odwzajemnionego: powtarzany (iterowany) dylemat więźnia a ludzka przeszłość ewolucyjna.

6.

Czym jest kłamstwo?

• Dlaczego ludzie kłamią?
• Czy można skłamać nieświadomie?
• Czym jest białe kłamstwo?
• Czy kłamstwo jest zawsze złe?

7.

O bliskości: kiedy czujemy się dobrze w relacjach z innymi ludźmi?

• Czy potrzebujemy innych ludzi do szczęścia?
• Jakie ryzyko niesie ze sobą otwarcie się przed drugim człowiekiem?
• Jak w sposób asertywny komunikować swoje potrzeby emocjonalne?

8.

Czym jest bohaterstwo?

• Kim jest bohater?
• Czym różni się bohaterstwo od brawury?
• Czy bohaterstwo zawsze wymaga poświęceń?
• Czy bohaterstwo jest naszym moralnym obowiązkiem? Czy możemy wymagać od innych ludzi bohaterstwa? Czy możemy ich do niego zmuszać?

9.

Czym różni się współczesny patriota od dobrego obywatela?

• Kim jest patriota? Kto był uznawany za patriotę 200 lat temu? Kto nam przychodzi na myśl dzisiaj?
• Potoczne wyobrażenie o patriotyzmie a historia Polski XIX wieku.
• Patriotyzm współcześnie a zjawisko migracji: co jest naszą ojczyzną? Czy mamy jakieś obowiązki wobec kraju naszego pochodzenia? Jakie? Dlaczego? Czy migranci (np. ekonomiczni) nie są patriotami? Czy da się to sprawiedliwie ocenić?
• Kim jest obywatel? Co to znaczy być dobrym obywatelem? Czym się różni od patrioty? Czy mamy obowiązek być dobrym obywatelem?
• Czy mamy obowiązek być patriotą?

10.

Czy ,,umieramy”, jeśli nie zmieniamy poglądów?

• Jak to się dzieje, że zmieniamy poglądy?
• Co to znaczy ,,zastanawiać się”? Czy powinniśmy się zastanawiać nad naszymi poglądami?
• Czy nasze poglądy są naprawdę nasze?
• Zmiana a rozwój: jakie niebezpieczeństwa wiążą się z brakiem zmiany myślenia, przekonań?

11.

Dlaczego osoby niereligijne obchodzą Boże Narodzenie?

• Jak powstało święto Bożego Narodzenia? O wypełnianiu pogańskich świąt chrześcijańską symboliką – zarys historyczny.
• Jakie wartości przyświecają świętu Bożego Narodzenia? Czy są to wartości zarezerwowane dla kontekstu chrześcijańskiego, czy są one bliskie również osobom świeckim?

12.

Prawa zwierząt: pytania i problemy.
(cz. 1. i 2.)

• Poznajemy pojęcie antropocentryzmu.
• W czym przejawia się antropocentryczna postawa wobec świata, w szczególności wobec zwierząt?
• Czy człowiek zajmuje wyróżnione miejsce w świecie przyrody? Co na ten temat mówi teoria ewolucji?
• Jak ludzie traktują zwierzęta: w domu, w sklepie zoologicznym, w cyrku, w zoo, na fermach, w laboratoriach? Jak ocenić te praktyki?
• Czy zwierzęta są do nas podobne?
• Co to znaczy traktować zwierzęta przedmiotowo, co to znaczy traktować je podmiotowo?
• Na jakiej podstawie dzielimy zwierzęta na takie, które można zabijać a te, którym nadajemy status przyjaciół? Czy w każdej kulturze są to te same gatunki zwierząt?
• Jak powinniśmy traktować zwierzęta? Czy powinny one być chronione prawnie?
• O statusie ,,osoby”: czy tylko ludzie mogą być ,,osobami”?